Aktualności

Zachęcanie do samodzielności

            Jednym z ważnych celów wychowania dziecka jest pomóc dzieciom stać się niezależnymi ludźmi, którzy będą zdolni do samodzielnego życia. Ważne jest, aby rodzice traktowali swoje dziecko jako osobę jedyną w swoim rodzaju, z własnym temperamentem, uczuciami, pragnieniami, aspiracjami, marzeniami…. Starajmy się pozwalać dzieciom na działanie według własnego uznania, na przezwyciężania własnych problemów, pozwólmy im uczyć się na własnych błędach i ponosić konsekwencji.

ABY ZACHĘCIĆ DZIECKO DO SAMODZIELNOŚCI

1.Pozwól dokonać wyboru

„Czy masz ochotę włożyć dzisiaj szare czy czerwone spodnie?” „Czy chciałbyś pół szklanki soku czy też całą ?” , „Za pięć minut wychodzimy. Czy chcesz jeszcze raz zjechać czy pohuśtać się?”

Te możliwości wyboru dają dziecku korzystną sposobność podejmowania decyzji, wypowiadaniu własnych sądów. Nawet najmniejszy wybór stanowi dla dziecka zwiększoną możliwość rozszerzenia kontroli nad swoim życiem.

2. Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań

Dziecko siłuje się z otwarciem słoika…    „Otwarcie słoika może sprawiać trudność. Czasami pomaga gdy postuka się łyżką w wieczko”.

Dziecko próbuje zawiązać sznurowadła…  „Wiązanie sznurowadeł wymaga dużej zręczności palców”.

Dziecko odrabia lekcje…  „Dodawanie ułamków jest skomplikowane. Nie jest łatwo znaleźć wspólny mianownik”.

            Kiedy dziecięce wysiłki są doceniane, BUDUJE ONO w sobie odwagę do samodzielnego pokonania przeszkód. Kiedy mówimy: „To nie jest łatwe” „To może być trudne” – dostarczamy mu mniej frustrujących doświadczeń, gdyż w razie niepowodzenia może mieć szansę pocieszenia się tym, że zadanie było ciężkie. Patrząc z punktu widzenia niedoświadczonego dziecka, zdajemy sobie sprawę, że zawsze kiedy zaczyna się robić coś nowego – jest to trudne. Unikajmy natomiast mówienia” „To może być trudne dla ciebie” bo dziecko może pomyśleć: „Dlaczego akurat dla mnie?”. Starajmy się zamiast wyręczania dziecka, udzielić mu użytecznych informacji:

„Zanim pociągniesz zamek błyskawiczny do góry, spróbuj raz jeszcze dokładnie docisnąć jego końcówkę. Czasem przynosi to skutek”.

3. Nie zadawaj zbyt wielu pytań

Dziecko wraca ze szkoły…    „Cześć, cieszę się, że już jesteś…”

Dziecko wchodzi do domu… „Witaj w domu!”

            Zadawanie zbyt wielu pytań może być potraktowane jako wtargnięcie w życie osobiste… Dzieci będą mówiły same to, co chcą powiedzieć i o czym chcą. Dzieci stosują wiele defensywnych reakcji: „Nic”, „Nie wiem”, „Zostaw mnie w spokoju”. Jeśli przestaniemy „bombardować” dzieci pytaniami i zaczniemy z zainteresowaniem słuchać, co do nas mówią, staną się bardziej otwarte…

4. Nie śpiesz się z dawaniem odpowiedzi

Dziecko-Rodzic-Rodzic „Tato, skąd się bierze deszcz”? „Deszcz jest spowodowany parowaniem, nagromadzeniem wilgoci”. „To interesujące pytanie. Jak myślisz”? Kiedy dzieci zadają pytania, należy dać im szansę, aby najpierw same znalazły odpowiedź. Rodzice często czują się zakłopotani pytaniami dzieci i gorączkowo szukają natychmiastowej odpowiedzi. Tymczasem taka presja nie jest potrzebna. Zwykle, kiedy dziecko zadaje pytanie, już wcześniej myślało nad odpowiedzią. Chce ono wykorzystać rodzica, aby móc później ocenić swoje myśli. Zawsze będzie dość czasu, aby dorosły dostarczył „poprawnej” odpowiedzi…. Lepiej zachęcić je do dalszych dociekań w rozwiązywaniu własnych problemów: „Zastanów się nad tym.”, „Co o tym myślisz?”, „Zadałeś ważne pytanie.”

5. Zachęć dziecko do korzystania z cudzych doświadczeń

„Moja rybka wygląda na chorą. Co powinienem zrobić?”, „Hmm…zastanawiam się czy właściciel sklepu zoologicznego coś ci doradzi?”

„Mamo, czy znalazłaś już dla mnie nauczyciela gry na gitarze?”, „Ciągle dopytuję się. Mam zamiar zapytać też w szkole. Może kogoś polecą.”

            Chcemy, aby dzieci wiedziały, że nie są zupełnie od nas zależne. Świat poza domem – sklep zoologiczny, dentysta, szkoła, starsze dziecko – mogą pomóc przy rozwiązywaniu problemów. Pokażmy dziecku, że poza domem istnieje szersza społeczność gotowa udostępnić mu swoje cenne doświadczenia.

6. Nie odbieraj nadziei

Dziecko- Rodzic-Rodzic „Mamo, chcę zagrać główną rolę w szkolnym teatrze. Czy myślisz, że ją otrzymam?” „A więc zamierzasz wystąpić w głównej roli. To dopiero będzie przygoda”. „Może będę inżynierem, kiedy dorosnę.” „A więc myślisz o karierze inżyniera?”                      

            Zamiast przygotowywać dzieci na możliwość porażki, pozwól im na własne poszukiwania i doświadczenia. Próbując zabezpieczyć dzieci przed porażką, pozbawiamy je nadziei, dążeń, marzeń, urzeczywistnienia planów.

7. Nie mów o dziecku w jego obecności

„W pierwszej klasie był nieszczęśliwy z powodu czytania, ale teraz już mu idzie lepiej.”  „Nie zwracaj na niego uwagi. On jest taki nieśmiały.”

            Kiedy dzieci słyszą, że mówi się o nich w ten sposób, czują się jak przedmioty – własność swoich rodziców.

8. Pozwól dziecku opowiadać samemu

Często kieruje się pytania do rodziców w obecności dziecka:  „Czy Jaś lubi chodzić do szkoły?”, „Czy lubi swoją małą siostrę?”, „Dlaczego nie bawi się nową zabawką?”

            Prawdziwą oznaką szacunku dla autonomii dziecka jest powiedzenie dociekliwemu rozmówcy: „Jaś ci powie. On tylko zna odpowiedź”.

Główne źródło informacji - książka: „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać żeby dzieci do nas mówiły” Adele Faber i Elaine Mazlish.  

Opracowanie: Pedagog PPP w Pasłęku prowadząca Szkołę dla Rodziców