Aktualności

Jak pracować w domu z dzieckiem z afazją ?

            O afazji dziecięcej mówimy, gdy dziecko pomimo braku upośledzenia umysłowego, zaburzeń natury psychologicznej i z prawidłowym słuchem nie wykształciło mowy w ogóle, bądź wykształciło ją w stopniu dalece odbiegającym od normy wiekowej. Istnieją dwa podtypy afazji dziecięcej, ruchowa i czuciowa. W przypadku afazji ruchowej dziecko ma problemy z budowaniem wypowiedzi, ma jednak zachowaną zdolność rozumienia mowy. Natomiast czuciowa afazja dziecięca powoduje zaburzenia zarówno w mówieniu jak i rozumieniu mowy, przeważają jednak zaburzenia rozumienia.

            Przyczyny tego zaburzenia nadal nie są jednoznacznie stwierdzone, choć najczęściej przyjmuje się, że są one efektem uszkodzenia lub też niedokształcenia pewnych struktur mózgowych na skutek zaburzeń wrodzonych, urazów w okresie prenatalnym, urazów w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym oraz powstają w wyniku przebytych chorób.

            Objawy afazji dziecięcej:

–                    mowa nie rozwija się wcale bądź też rozwija się ze znacznym opóźnieniem,

–                    pomimo prawidłowego słuchu dzieci nie rozumieją znaczenia wypowiadanych do nich słów, przez co nie wykonują poleceń, nie są w stanie skupić się na czytanej bajce,

–                    zaburzenia te nie współistnieją z problemami natury emocjonalnej i upośledzeniem funkcji poznawczych,

–                    problemy z wypowiadaniem słów spontanicznie a także z ich powtarzaniem,

–                    zniekształcanie brzmienia słów,

–                    niemożność wypowiadania słów dłuższych, początkowo nawet dwusylabowych,

–                    łatwe zapominanie brzmienia już wcześniej utrwalonego słowa,

–                    dzielenie słów na sylaby dla ułatwienia sobie ich wypowiedzenia,

–                    artykulacja próbna- czyli ciche przygotowanie się przed właściwym użyciem słowa,

–                    ubogie słownictwo,

–                    ograniczanie się do jednowyrazowych wypowiedzi,

–                    poważne zaburzenia składni wypowiedzi dłuższych.

            Terapia afazji dziecięcej

            Należy zdać sobie sprawę, że postawienie prawidłowej i rzetelnej diagnozy afazji dziecięcej jest procesem długotrwałym i wymaga zazwyczaj kilku wizyt u specjalisty. Logopeda przeprowadzi ocenę mowy dziecka- zarówno umiejętności tworzenia wypowiedzi pod względem treściowym, językowym i fonetycznym, jak i rozumienia słyszanych komunikatów. Oceni budowę narządów mowy oraz umiejętność powtarzania. Będzie obserwował również zachowanie dziecka, jego sprawność motoryczną, rozpoznawanie dźwięków, orientację przestrzenną i lateralizację.

            Terapia powinna być poprzedzona wnikliwą diagnozą i podjęta natychmiast po jej przeprowadzeniu. Proces terapeutyczny afazji dziecięcej musi obejmować swoim zasięgiem całe środowisko życia dziecka, a więc rodzinę, przedszkole lub szkołę.

            Praca z dzieckiem w domu- przykładowe ćwiczenia

1. Rymowanki – cele: nauka rozumienia i powtarzania, kończenie rozpoczętych zwrotów, doskonalenie relacji przestrzennych i orientacji w schemacie własnego ciała, ćwiczenie melodyjności wypowiedzi.

Zabawę rozpoczynamy od deklamacji rymowanki wraz z ilustracją ruchową jej treści.

           Ręce w górę, ręce w bok. Mały przysiad, w górę skok. Następnie zachęcamy dziecko              

           do wspólnej zabawy i staramy się by powtarzało, dokańczało lub recytowało z nami.

     2.  Zabawa „Gdzie jest miś?”- cele: ćwiczenie umiejętności określania położenia przedmiotów w najbliższej przestrzeni dziecka, utrwalenie umiejętności zadawania pytań.

Wspólnie z dzieckiem wybieramy zabawkę, której będziemy używać. Kładziemy zabawkę w wybranym przez nas miejscu i zadajemy pytanie „Gdzie jest miś?”. Zadaniem dziecka jest określenie miejsca. Następnie zamieniamy się rolami i prosimy dziecko, by to ono położyło zabawkę w wybranym przez siebie miejscu oraz zadało pytanie analogicznie do naszego. Zabawę można urozmaicić grając na punkty, które na końcu przeliczamy.

     3.   Polecenia – cele : ćwiczenie rozumienia i umiejętności wykonywania poleceń.

            Prosimy dziecko by uważnie słuchało i starało się zrobić wszystko według naszej instrukcji.  

          Np. Połóż książkę na krześle i przynieś mi kubek itp.

     4.   Kolory – cele rozpoznawanie i nazywanie, kojarzenie koloru z określonymi desygnatami.

            Rozkładamy przed dzieckiem kolorowe ilustracje i prosimy, by dokończyło za nas  

           wypowiedź (początkowo może podawać ilustracje- będzie to wtedy ćwiczenie rozumienia).

           Żółty jak… (banan), zielony jak… (trawa), czerwony jak...(serce), biały jak...(śnieg).

           Inną formą ćwiczenia będzie pytanie typu „Co jest brązowe, białe, niebieskie?                                

           I wykorzystanie do tego celu ilustracji konturowych lub pytanie: „Co jeszcze może być  

           zielone, czerwone…? Obrazki można kolorować lub łączyć w pary.

      5.  Zagadki – cele ćwiczenie rozumienia wypowiedzi oraz myślenia dedukcyjnego, doskonalenie umiejętności nazywania, wskazywania, powtarzania.

            Zabawę rozpoczynamy od wybrania ilustracji np. zabawek i nazwania ich. Następnie

           opowiadamy o jednym z przedmiotów, wprowadzając dziecko w zabawę sformułowaniem  

           typu: „Zgadnij o czym opowiadam?”. Zadaniem dziecka jest wskazanie/nazwanie ilustracji

           lub przedmiotu. Dla starszych dzieci można wprowadzić napisy do odczytywania lub

           dopasowywania. Dalszą formą zabawy może być usunięcie jednej lub kilku zabawek

           i zadanie pytania: „Czego brakuje?

      6.  Owoce czy ubrania – cele: ćwiczenie rozumienia, umiejętności nazywania i kategoryzacji.

            Wprowadzamy dziecko do gry, rozkładając przed nim ilustracje szafy i koszyka (można  

           dołożyć napisy), a następnie losując obrazek i przyporządkowując go do odpowiedniego

           miejsca (skarpetki do szafy). Ćwiczenie można kontynuować budując wypowiedź

           o ilustracjach: „Kiedy jest mi zimno wkładam...”

      7.  Zdania obrazkowe – cele: doskonalenie umiejętności nazywania i wypowiadania nazw w kontekście.

            Prosimy dziecko by dokończyło czytane przez nas zdania, nazywając przedmioty

           na ilustracjach. Możemy też zadawać pytania do przeczytanych zdań np. „Co rośnie obok

           domu?” lub „Gdzie rośnie drzewo?”.

      8.  Chodź opowiem ci bajeczkę – cele ćwiczenie umiejętności kończenia wypowiedzi, wprowadzanie słów w kontekście.

            Opowiadając bajkę w pewnym momencie przerywamy i prosimy dziecko, by opowiadało

           dalej.

     9.  Poszukiwanie rymów – cele: kształtowanie słuchu fonemowego, umiejętności powtarzania i kojarzenia przedmiotów na ilustracjach.

            Rozkładamy przed dzieckiem ilustracje i nazywamy je, wyjaśniamy zasady gry: będziemy poszukiwać przedmiotów, których nazwy się rymują, czyli mają takie samo zakończenie np. lalka-pralka.

Opracowanie : logopedzi z PPP w Pasłęku