Aktualności

W codziennym życiu z różnym nasileniem pojawiają się trudne sytuacje. Wywołują one stan ogólnego niepokoju, który może utrzymywać się, nawet jeśli sytuacja stresująca minęła. Przedłużający się stan napięcia wywołuje dyskomfort psychiczny oraz fizjologiczny.

To, że w naszej codzienności pojawia się cały wachlarz przeżywanych emocji, związanych z doświadczaniem różnych sytuacji, zarówno tych pozytywnych, jak i niepożądanych – to naturalne. Jednak nie zawsze radzimy sobie z przeżywaniem trudnych emocji. Nasze myśli oscylują wówczas wokół stwierdzeń: „nie poradzę sobie”, „zostanę sam z problemami”, „nie ma rozwiązania dla mojej sytuacji” itd. Czy jednak jest tak na pewno, czy jest to nasz sposób myślenia?

Istotne znaczenie ma to jakie zdania powtarzamy w naszej głowie. Jedne będą dawały nam energię i siłę do poradzenia sobie z trudnościami, a inne będą wywoływały złość i obniżony nastrój oraz ograniczały możliwość radzenia sobie w sytuacjach problemowych. Nasze negatywne myślenie pojawia się wskutek niełatwych, zagrażających wydarzeń i sposobu ich interpretacji. Stąd czerpiemy nasze postawy, które dają nam lub zabierają moc do stawiania czoła wyzwaniom codzienności.

Warto dla poprawy jakości życia zmienić schematy myślenia na takie, które motywują nas do działania. Czy jest to łatwe? Na pewno nie, ponieważ wykształcony styl myślenia w danej sytuacji jest nam znany i wydaje się być jedynym pożądanym. Dlatego warto zapisać myśl, którą chcemy zmienić i zastanowić się nad sposobem jej przekształcenia w myśl bezpieczną i dającą motywację do podjęcia działań.

Racjonalna Terapia Zachowania proponuje bardzo dobre rozwiązanie. Jeśli już zapiszemy swoją myśl, odpowiedzmy sobie na poniższe pytania:

1. Czy moje przekonania są faktami?
2. Czy moje przekonania chronią moje zdrowie?
3. Czy moje przekonania pozwalają Ci osiągnąć dalsze lub bliższe cele?
4. Czy moje przekonania pozwalają uniknąć bądź rozwiązać konflikt?
5. Czy moje przekonania wywołują emocje takie jakie właśnie chcę czuć?

Jeśli odpowiemy przynajmniej na 3 pytania tak, to oznacza, że nasze myślenie jest racjonalne. Natomiast jeśli pojawią się przeczące odpowiedzi na przynajmniej 3 pytania, to znaczy, że myślenie jest irracjonalne i należy je zmienić. Zastanówmy się, jeśli oglądalibyśmy określoną sytuację na kamerze, to co tam zobaczymy, czy faktycznie nasze myśli, które towarzyszyły danemu wydarzeniu są racjonalne, czy to co wdrukowaliśmy w myśl miało miejsce, czy są to może tylko nasze spostrzeżenia i nasz punk widzenia.

Metoda ta została stworzona po to, aby pomóc samemu sobie w sytuacjach, gdy pojawiają się irracjonalne myśli, negatywne przekonania, postawy, nawyki. Irracjonalne myślenie wywołuje lęk, przed którym często staramy się bronić, ale nie wiemy jak – stąd propozycja poszukania odpowiedzi na powyższe 5 pytań. Oczywiście, że nie możemy przeżywać tylko pozytywnych emocji, bo nie jest to naturalne. Emocje nazywane negatywnymi, również mogą okazać się, tym co nas motywuje do podjęcia działań. Jednak to jakie myśli nam towarzyszą w codziennym funkcjonowaniu okazuje się być istotnym wyznacznikiem dla jakości życia.

            Jeśli doświadczyliśmy trudnej sytuacji i nie wiemy co dalej zrobić, spróbujmy postępować wg poniższego schematu:

1. Określenie problemu – zdefiniowanie go i zapisanie. Warto przy precyzowaniu problemu odpowiedzieć na kilka pytań:

- Co się dzieje?

- Jakie są objawy?

- Gdzie jest źródło?

- Z czego wynika problem?

- Jakie będą skutki jeśli nie rozwiążemy problemu?

- Co spowodowało, że problem się pojawił?

1. Opis problemu – tu warto zastosować np. test kamery (o której wspomniano wcześniej), czyli jak widziałby daną trudność ktoś z zewnątrz, z innej perspektywy. Czasami w innym spojrzeniu pojawi się jakiś szczegół, który może zmienić naszą ocenę problemu. Warto tu odpowiedzieć sobie na takie pytania:

- Jak widzą dany problem osoby, które zostają nim dotknięte?

- W jaki sposób możemy opisać tę trudność komuś z zewnątrz?

1. Dokonanie szczegółowej analizy problemu – czyli „rozbierzmy” problem na części. Poszukajmy odpowiedzi na pytania:

- Jak dotyka problem zaangażowanych w niego osób (bezpośrednio i pośrednio)

- Jakie są najbardziej szkodliwe aspekty tego problemu?

- Jakie są najmniej szkodliwe strony tego problemu?

- Jak sytuacja będzie rozwijała się w najbliższym czasie?

1. Pomysły na rozwiązanie sytuacji – poszukanie różnych sposobów rozwiązań, bez oceny ich skuteczności, w tym momencie wszystkie pomysły są ważne.
2. Wybór rozwiązania – należy wybrać konkretne, jedno rozwiązanie i zacząć rozwiązywać trudność.  
3. Kontrola rezultatów – ocena skuteczności przyjętego rozwiązania.

Zapisujmy wszystko, to pomaga w generowaniu myśli i pomysłów.  

Na zakończenie:

„To dziwne uczucie kiedy łamią Ci się wszystkie stare schematy myślenia i olśniewa Cię, że wszystkie bariery, w które tak bardzo wierzyłeś – nie istnieją nigdzie w realnym świecie. Są po prostu w Tobie.”

                                       Sławomir Luter „Mentalny strażnik”

                                   Opracowała: Marzena Szlitter – psycholog, PCPR w Elblągu

Bibliografia:
Aronson, E., Wilson, T.,D., Akert, R.,M. (2012). Psychologia społeczna. Poznań: Zysk i S-ka
     Wydawnictwo.

Maultsby, M., C. (2013). Racjonalna Terapia Zachowania. Podręcznik terapii poznawczo – behawioralnej.
     Żnin: Wydawnictwo Dominika Księskiego Wulkan przy współpracy Polskiego Towarzystwa
     Psychologii Behawioralnej.

Penc, J. (2000). Motywowanie w zarządzaniu. Kraków: Wydawnictwo PSB.