Aktualności

 Wzrok to król zmysłów. Obliczono, że 80% informacji o otaczającym świecie odbieramy za jego pomocą. Najczęściej używamy go automatycznie i nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak jest nam potrzebny.

Dzięki niemu poznajemy świat, zbieramy informacje o otoczeniu, potrafimy odnaleźć się w przestrzeni. Wzrok stanowi też nieocenioną pomoc przy wykonywaniu codziennych czynności, ułatwia nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów z innymi ludźmi. Jednak ciągły rozwój technologii i związane z tym częste korzystanie z komputerów, Internetu, tabletów oraz smartfonów powoduje, że coraz bardziej eksploatujemy nasz narząd wzroku i coraz gorzej widzimy. Nasze oczy to niesamowity dar, o który powinniśmy pieczołowicie dbać. Oto kilka wskazówek, jak to zrobić.

Zasadnicze znaczenie dla prawidłowego widzenia i uniknięcia znużenia przy pracy wzrokowej ma odpowiednie oświetlenie. Zarówno zbyt słabe jak i zbyt silne działa szkodliwie na oczy, powoduje ich szybkie zmęczenie i powstawanie różnych dolegliwości. Oświetlenie powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy – im bardziej precyzyjna, tym powinno być ono silniejsze. Należy pamiętać, że najlepsze dla naszych oczu jest oświetlenie dzienne. Byłoby idealnie, gdyby można było pracować bądź czytać korzystając wyłącznie z jego dobrodziejstw. Niestety, w pomieszczeniach, w których często przebywamy nie zawsze jest go pod dostatkiem. Wówczas do doświetlania wykorzystujemy światło sztuczne w postaci oświetlenia elektrycznego. Światło elektryczne różni się od światła dziennego większą ilością promieni czerwonych (do 64% i więcej) i stosunkowo mniejszą ilością promieni zielonych i błękitnych. Półmrok idealnie sprawdza się podczas kolacji przy świecach a nie podczas długotrwałej pracy wzrokowej, która w miejscu słabo oświetlonym wpływa na męczenie się oczu a w dłuższej perspektywie może wpłynąć na powstanie wady wzroku. Prawidłowe oświetlenie miejsca, w którym pracujemy przy komputerze lub czytamy powinno składać się przynajmniej z dwóch źródeł światła: górnego, rozproszonego oraz kierunkowego, zapewniającego punktowe, skoncentrowane światło. Najlepszym sposobem na doświetlenie są lampki biurkowe z długim, regulowanym lub giętkim ramieniem oraz nieprzeźroczystym, niezbyt ciemnym abażurem osłaniającym żarówkę.

Wyniki badania przedstawione w Raporcie „Higiena i profilaktyka wzroku” z 2018 r. wskazują, że przeciętny Polak ogląda telewizję w dni robocze przez 5 godzin a w weekendy zwiększa ten czas do 5,8 godzin a przez ponad 6 godzin dziennie wpatruje się w ekran komputera lub smartfona. Ta nadmierna ekspozycja na światło ekranów urządzeń elektronicznych może mieć negatywne skutki dla naszego wzroku. Długotrwałe wpatrywanie się w ekran telewizora może wpływać na zmęczenie oczu i ich łzawienie a także poprzez zminimalizowanie mrugania doprowadzić do Zespołu Suchego Oka, czyli uczucia piasku pod powiekami, pieczenia i bólu oraz przekrwienia spojówek.
Telewizję należy oglądać z przerwami, które służą rozluźnieniu mięśni oka. Warto również pamiętać o odpowiednim oświetleniu pomieszczenia. Nie należy jej oglądać w ciemności, światło powinno padać z góry i symetrycznie a osoba oglądająca powinna siedzieć naprzeciwko ekranu.

Powszechnie wiadomo, że długotrwała praca przy komputerze również nie służy naszym oczom. W normalnych warunkach nasze oko mruga około 12 razy na minutę. Podczas pracy przy komputerze częstotliwość mrugania znacząco się obniża, co uniemożliwia wystarczające nawilżenie spojówki i rogówki. Ponadto, zazwyczaj koncentrujemy wzrok raz na przedmiotach bliskich, a raz na oddalonych. Patrząc na monitor nasze oczy pozostając przez dłuższy czas skupione na jednym obiekcie z trudem nadążają za zmianą perspektywy i mają coraz większy problem z odpowiednim doborem ostrości widzenia. Efektem długiego wpatrywania się w ekran komputera może być osłabienie wzroku, ból, drapanie, swędzenie oczu oraz uczucie piasku pod powiekami. Takie dolegliwości zostały określone mianem Syndromu Widzenia Komputerowego CVS. Dosięga on ponad 75% osób spędzających przed monitorem ponad dwie godziny dziennie. Osoby korzystające z komputera powinny wyrobić w sobie nawyk robienia krótkich przerw – na każdą godzinę pracy przy komputerze powinno przypadać co najmniej 5 minut przerwy, w ramach której warto oderwać wzrok od monitora, popatrzeć przez chwilę w dal, najlepiej na coś zielonego (kolor zielony jest dla oczu kojący). Aby uchronić nasze oczy przed nadmiernym wysychaniem należy pamiętać o częstym mruganiu, a jeżeli dojdzie do nadmiernego ich przesuszenia można wykorzystać dostępne na rynku krople dla zmęczonych oczu. Ale będzie to tylko pomoc doraźna. Nie bez znaczenia dla oczu podczas dłuższego korzystania z komputera jest ergonomia stanowiska pracy. Monitor komputera powinien być ustawiony bokiem do okna, żeby zapewnić sobie dostęp do światła naturalnego. Korzystając z komputera wieczorem lub w nocy należy pamiętać o jego odpowiednim oświetleniu bowiem ekran nie powinien być jedynym źródłem światła. Najlepiej, aby dodatkowe światło (lampka biurkowa) ustawione było za monitorem. Ważna jest również odległość komputera od oczu – optymalna to 50 – 70 cm.

Współczesny człowiek nie wyobraża sobie funkcjonowania bez korzystania z telefonu komórkowego, ale czy zdaje sobie sprawę jak to dobrodziejstwo naszych czasów wpływa na jego wzrok? Okuliści alarmują, że wielogodzinne wykorzystywanie smartfona do przeglądania Internetu, czytania wiadomości i e-książek oraz grania może wpłynąć na trwałe uszkodzenie wzroku.
Im dłużej patrzymy na ekran i skupiamy się na wyświetlanej na nim treści tym rzadziej mrugamy, a więc nie nawilżamy dostatecznie naszych oczu. Ponadto, jeśli oglądamy przez dłuższy czas niewielki obiekt (np. film na ekranie), męczymy mięśnie odpowiadające za akomodację umożliwiającą szybkie dostosowanie się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od nas. Patrzenie przez dłuższy czas na jeden obiekt bez mrugania może prowadzić do wady refrakcyjnej w postaci krótkowzroczności. Należy też pamiętać o tym, że ekrany w/w urządzeń emitują niebieskie światło, które podczas wielogodzinnego użytkowania urządzenia najczęściej powoduje zmęczenie oczu. Jak więc mądrze korzystać z tego dobrodziejstwa, aby nasze oczy służyły nam jak najdłużej? Oczywiście najskuteczniejszym sposobem jest ograniczenie używania urządzeń z niewielkim ekranem. Jeśli jednak musimy korzystać z nich przez dłuższy czas, warto robić przerwy i umożliwić oczom odpoczynek. Co 20 minut na około 20-30 sekund należy oderwać wzrok od ekranu i popatrzeć na oddalony punkt. Taki zabieg redukuje zmęczenie oczu. Pamiętajmy też o mruganiu. Pomocne może być również ćwiczenie rozluźniające gałkę oczną polegające na patrzeniu na zmianę w dal i bliż oraz zamknięcie na chwilę oczu lub ich zasłonięcie.

Jeżeli często korzystamy z nowoczesnych urządzeń nie możemy zapominać o regularnym badaniu wzroku w profesjonalnym gabinecie okulistycznym lub optometrycznym.
Aby utrzymać wzrok w dobrej kondycji musimy również pamiętać o zdrowym trybie życia i odpowiednio zbilansowanej diecie, w której występują korzystne dla oczu minerały i witaminy tj. A, C, E i z grupy B oraz beta-karoten, luteina i antyoksydanty. Nie bez znaczenia jest również regularna aktywność fizyczna oraz zdrowy sen.

Oczy to nasze okno na świat - bez nich nasze codzienne życie byłoby znacznie trudniejsze i dlatego warto o nie dbać na co dzień, a nie tylko od święta, zwłaszcza w obecnej sytuacji epidemiologicznej, kiedy nauka i praca odbywają się zdalnie, a to w znacznym stopniu eksploatuje narząd wzroku.

Opracowanie: na podstawie materiałów źródłowych tyflopedagog z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Pasłęku.